ANAFLAKSİ ACİLDE TANI VE YÖNETİMİ
- BeeCons
- 11 Mar
- 4 dakikada okunur
Anafilaksi, genellikle yiyecek, böcek sokması, ilaç veya fiziksel faktör gibi saldırgan bir etkene maruz kalmanın sonucu olarak ortaya çıkan solunum, kardiyovasküler, kutanöz veya gastrointestinal belirtilerle yaşamı tehdit eden bir reaksiyondur. Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl yaklaşık 1.500 ölüme neden olur. Bazen anafilaksi septik veya diğer şok formları, astım, hava yolu yabancı cisimleri, panik atak veya diğer varlıklarla karıştırılabilir. Semptomların başlangıcından sonra alınan idrar ve serum histamin düzeyleri ve plazma triptaz düzeyleri tanıya ve trombosit aktive edici faktörün değerlendirilmesine yardımcı olabilir. Anafilaksinin derhal tedavisi kritik öneme sahiptir ve intramüsküler epinefrin, yatar pozisyon ve intravenöz sıvılar akut tedavinin temel unsurları olmaya devam etmektedir. Ek önlemler arasında hava yolu koruması, antihistaminikler, glukokortikoidler ve beta-agonistler bulunur. Hastalar gecikmiş veya uzun süreli anafilaksi açısından gözlemlenmeli ve gelecekteki ataklar için acil tedaviye nasıl başlanacakları konusunda bilgilendirilmelidir.
Anafilaksi, immünoglobulin E (IgE) tarafından aracılık edilirken, anafilaktoid reaksiyonlar aracılık etmez. Klinik benzerlikleri nedeniyle, her iki durumu da ifade etmek için anafilaksi terimi kullanılacaktır. Bu koleksiyonun temasına uygun olarak, anafilaksinin öncelikle ayakta tedavi acil durumlarıyla ilgili yönlerine odaklanacağız: semptomlar, tedavi ve yönetim, tanı testlerine ve ayırıcı tanıya daha az yer verilecektir.
BELİRTİLER
Anafilaksi, yaygın belirti ve semptomların herhangi bir kombinasyonunu içerebilir. Ürtiker ve anjiyoödem dahil olmak üzere anafilaksinin kutanöz belirtileri, bildirilen vakaların %62 ila %90'ında ortaya çıkarak açık ara en yaygın olanlarıdır. Bununla birlikte, kutanöz semptomların yokluğu anafilaksi tanısına karşı konuşur, ancak bu tanıyı dışlamaz. Hızlı kardiyovasküler çöküş ve şokla karakterize şiddetli ataklar, kutanöz belirtiler olmadan da ortaya çıkabilir. Solunum sistemi de sıklıkla etkilenir ve ödemden kaynaklanan dispne, hırıltı ve üst solunum yolu tıkanıklığı gibi semptomlara neden olur. Gastrointestinal belirtiler (örneğin, bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı) ve kardiyovasküler belirtiler (örneğin, baş dönmesi, senkop, hipotansiyon) hastaların yaklaşık üçte birini etkiler. Baş ağrısı, rinit, substernal ağrı, kaşıntı ve nöbet daha az sıklıkla görülür. Ayrıca, anafilaksinin herhangi bir belirti veya semptom olmaksızın senkop gibi alışılmadık bulgularla ortaya çıkabileceğini belirtmek önemlidir.
TANI KRİTERLERİ
Aşağıdaki iki kriterden herhangi biri karşılandığında anafilaksi olasılığı yüksektir.
1. Ani olarak (dakikalar-saatler içinde) ortaya çıkan deri, mukoza veya ikisine ait tutulum belirtileri (yaygın ürtiker, kaşıntı, kızarıklık, dudaklar/dil/uvula şişliği) VE AŞAĞIDAKİLERDEN EN AZ BİRİ;
A. Solunumun bozulması (solunum sıkıntısı, hışıltı (vizing) / bronkospazm, stridor, PEF azalması, hipoksemi)
B. Kan basıncında azalma veya uç organ disfonksiyonu (hipotoni/kollaps, senkop, inkontinans)
C. İnatçı GIS semptomları (kramp tarzı karın ağrısı, tekrarlayan kusma)
2. Hasta için bilinen bir allerjen ile karşılaştıktan sonra dakikalar ve saatler içinde akut hipotansiyon veya bronkospazm veya laringeal tutulum (tipik cilt tutulumu olmasa da)
TEDAVİ:
Anafilaksi başlangıcında, uyluğun orta-dış kısmına intramüsküler olarak epinefrin uygulayın; mümkünse kışkırtıcı alerjeni çıkarın (örn. infüzyonu durdurun); hava yolunu, solunumu, dolaşımı ve mental durumu hızla değerlendirin ve personel üyelerinden uygun yardımı çağırın; ve gerekirse kardiyopulmoner resüsitasyona başlayın
1. Tetikleyiciyi hemen uzaklaştır
2. IM ADRENALİN • Uyluk ön-yan yüzüne 1/1000’den (1mg/1ml) 0,01 mg/kg • >12 yaş tek uygulamada maksimum: 0,5 mg
3. Hastayı değerlendir: ABC (hava yolu, solunum, dolaşım), mental durum, deri ve vücut ağırlığı
4. Hastaya pozisyon ver (sırtüstü yatır, alt ekstremiteleri yükselt ancak nefes almada zorlanıyorsa oturmasına izin ver, hamile ise sol yana yatır)
5. Yardım çağır (hastanede resüsitasyon ekibi, acil tedavi servisleri =112) * 1, 2, 3, 4, 5 aynı anda hızlıca yapılmalıdır
6. Gerekiyorsa oksijen ver (6-8 L/dk; yüz maskesi veya orofarengeal airway ile)
7. İntravenöz sıvı infüzyonu* • SF veya Ringer laktat • Çocuk: 10 mL/kg (Gerekirse 20 mL/kg bolus) • Erişkin: 1-2 L (ilk 5 dakikada 5-10 mL/kg), İV/İO, hızlı infüzyon (ilk 1 saatte olası en büyük kateter olası en büyük vene) * IV sıvı infüzyonu hemodinamik düzensizlik olup olmamasına bakılmaksızın her hastaya en az 1 defa 20 mL/kg uygulanabilir
8. Gerekliyse her aşamada kardiyopulmoner resüsitasyon
9. Hastayı monitörize izle; (pulsoksimetre, EKG, kan basıncı, şiddetli hipotansiyon veya şok nedeniyle IV sıvı resüsitasyonu alan hastalarda idrar çıkışı)
10. Antihistaminikler • Difenhidramin veya Feniramin: Çocukta; 1 mg/kg (max: 50 mg) 10 dk’dan uzun sürede, Erişkinde; 25-50 mg İV 5 dk’dan uzun sürede • Famotidin: Çocukta; 0.25 mg/kg (max: 20 mg) İV 2 dk’dan uzun sürede, Erişkinde; 20mg İV 2 dk’dan uzun sürede 11. Kortikosteroidler • Çocukta: Metilprednizolon 1 mg/kg (max: 125 mg) (veya eşdeğeri) İV/İO • Erişkinde: Metilprednizolon 1-2 mg/kg/gün (veya eşdeğeri) IV/İO
12. İM Adrenaline dirençli bronkokonstrüksiyon varsa salbutamol (0,15 mg/kg) inhaler, 15-20 dk. ara (maksimum 6 defa) ile ver
13. Üst solunum yolu obstrüksiyonu olması durumunda inhaler adrenalin ver (0.5 ml/kg (max:5 ml) (1/1000 adrenalin)
14. Parenteral glukagon: Özellikle beta blokör kullananlarda adrenalin tedavisine optimal yanıt yoksa • Çocukta: 20-30 mcg/kg (max:1 mg) 5 dk’dan daha uzun sürede İV infüzyon) (sonra 5-15 mcg/dk İV infüzyon) • Erişkinde: 1-5 mg 5 dk’dan daha uzun sürede İV infüzyon (sonra 5-15 mcg/dk İV infüzyon)
15. 2 kez İM adrenalin ve IV sıvı yüklemesine rağmen hipotansiyon ve şok bulguları devam ediyorsa (Dirençli Anafilaksi) ADRENALİN İNFÜZYONU** başlanır. • 1/1000’ lik adrenalin 1mg, 250 ml %5 Dekstroz veya SF içinde (4 mcg/ml) 1-4 mcg/dk (15-60 damla/dk) infüzyon hızında verilir, yanıt kan basıncına göre ayarlanır, maksimum 10 mcg/dk doza kadar çıkılır, hasta yoğun bakımda izlenir, mutlaka monitörize edilir.
16. Dirençli anafilakside düşünülecek diğer tedaviler*** • Dopamin, Vazopressin, Atropin ve Metilen blue gibi diğer tedavi seçenekleri göz önünde bulundurulmalıdır.
İZLEM:
Hasta taburcu edilinceye dek yatar pozisyonda izlenmeli
• Bifazik anafilaksi ihtimaline karşı en az 8 saat izlem gerekmektedir. Bifazik anafilaksi olduğunda tedavi tekrar benzer şekilde uygulanır.
• Dolaşım bozukluğu, bronkospazm ve larengeal tutulum (Stridor, Ses değişikliği, Odinofaji) olanlar 24 saat yatırılarak izlenmelidir.
• Gerekli durumlarda hastanın kliniğine göre izlem süresi uzatılabilir.
• Adrenalin otoenjektör reçete edilmesi açısından değerlendirilmelidir.
• Hasta Alerji uzmanına yönlendirilmelidir.
BEECONS HEKİM İLETİŞİM PLATFORMU
BeeCons Hekim İletişim Platformu, hekimlere özel ve anonim iletişim grupları ile meslek hayatınızda size yardımcı olur. Gruplarda isminiz görünmez ve sorduğunuz sorulara en geç 5 dakika içerisinde yanıt verilir.
BEECONS'UN EN ÖNEMLİ ÖZELLİĞİ ANONİM OLMASIDIR!
Gizli Mesajlaşma Uygulaması ile telefon numaranız ve isminiz görünmeden iletişim kurabilirsiniz. Günlük mesajlaşmalarınız Hekim İletişim Platformu mesajlarınız ile karışmaz.
YETKİN UZMAN KADROSU
Çok sayıda seçilmiş acil uzmanı ve diğer branş uzmanları sorularınıza anında cevap verir.
HER GRUP VIP
BeeCons'da farklı özellikte gruplar yok. Tüm Hekim İletişim Grupları 25 kişiyle sınırlıdır. Mesajlarınız karışmaz, telefonunuz bildirimle dolmaz!
FATURALI HİZMET
BeeCons, Bee Akademi bünyesinde kurulmuş bir limited şirketidir ve tüm ödemeleriniz için fatura kesilmektedir.
Comments